दुर्लक्षित गडकिल्ल्यांचे होणार संवर्धन प्रकल्प स्वराज्य अंतर्गत गडकिल्ल्यांचे रूपडे पालटणार

पनवेल : बातमीदार

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्याची राजधानी असलेल्या रायगडातील किल्ले संरक्षित करण्यासाठी प्रयत्न केले जाणार आहेत. प्रकल्प स्वराज्य अंतर्गत राबविण्यात येणार्‍या या उपक्रमाची जबाबदारी रायगड जिल्ह्याचे जिल्हाधिकारी विजय सूर्यवंशी यांच्यावर देण्यात आली. यासाठी पनवेलच्या शिवसह्याद्री संस्थेने पुढाकार घेतला आहे.

रायगड जिल्ह्यात एकूण 64 गडकिल्ले आहेत. यापैकी काही किल्ले राज्य पुरातत्त्व खात्याच्या अखत्यारीत आहेत, तर काही केंद्रीय पुरातत्त्व खात्याच्या अखत्यारीत आहेत, मात्र असेही काही दुर्लक्षित गडकिल्ले आहेत. त्याची मालकी अथवा जबाबदारी रायगड जिल्हाधिकार्‍यांवर आहे. अशा दुर्लक्षित किल्ल्यांचे संवर्धन करण्यात येणार आहे. प्रकल्प स्वराज्य अंतर्गत जिल्ह्यातील हे गडकिल्ले संरक्षित होणार आहेत.

रायगड जिल्ह्याचे जिल्हाधिकारी विजय सूर्यवंशी यांच्या मार्गदर्शनाने प्रकल्प स्वराज्य तयार करण्यात आला आहे. गडकिल्ले संवर्धनासाठी श्री शिवसह्याद्री संस्थेने दीडशे पानांचा प्रकल्प आराखडा तयार करून जिल्हाधिकार्‍यांना सुपूर्द केला. महाराष्ट्राला गडकिल्ल्याचे वरदान प्राप्त झाले आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचा सहवास लाभलेले हे गडकिल्ले आज काही प्रमाणात दुर्लक्षित झाले आहेत. सरकारकडून हव्या त्या पद्धतीने या गडकिल्ल्याचे संवर्धन व्हायला हवे होते. त्या पद्धतीने हे संवर्धन झाले नसल्याने जिल्हाधिकार्‍यांच्या पुढाकाराने स्थापन करण्यात आलेल्या रायगड जिल्हा किल्ले संवर्धन व पर्यटन विकास समितीच्या माध्यमातून दुर्लक्षित किल्ले विकसित केले जाणार आहेत. याकरिता स्थापन केलेल्या प्रकल्प स्वराज्यनुसार पहिल्या टप्प्यात पाच किल्ल्यांचे संवर्धन केले जाणार आहे. यामध्ये कर्नाळा, प्रबळगड, पेब (विकटगड), घोसाळा, तसेच सरसगड आदींचा समावेश आहे.

या संदर्भात तयार करण्यात आलेला प्रकल्प जून 2019 रोजी श्री शिवसह्याद्री संस्थेचे अध्यक्ष रोहित काटकर व संस्थापक सदस्य सागर मुंडे यांनी सादर केला होता. या वेळी जिल्हाधिकार्‍यांनीदेखील या प्रकल्पाची स्तुती करत रायगड जिल्हाच नव्हे, तर गडकिल्ल्यांच्या विकासासाठी प्रकल्प स्वराज्य हा महत्त्वाची भूमिका बजावणार असल्याचे सांगत संस्थेच्या सदस्यांचे अभिनंदन केले. रायगड जिल्हा किल्ले संवर्धन व पर्यटन विकास समिती यासाठी विविध कंपन्यांच्या सीएसआर निधीचा वापर करणार आहे. याकरिता नेमलेले प्रतिनिधी संबंधित कंपनीला या प्रकल्पांतर्गत माहिती देणार आहेत. वर्षाअखेर डिसेंबरमध्ये पहिल्या टप्प्यात नेमलेल्या पाच किल्ल्यांतील एका किल्ल्याच्या संवर्धनाच्या कामाला सुरुवात होईल, अशी शक्यता आहे.

प्रकल्पावर युनोस्कोची छाप रायगड जिल्ह्यातील किल्ल्याच्या संवर्धनासाठी युनोस्कोच्या धर्तीवर काही तरतुदी करण्यात आल्या आहेत. प्रकल्प स्वराज्यमध्ये काही महत्त्वाच्या सूचना करण्यात आल्या आहेत. गडकिल्ल्यांच्या पर्यटनवाढीसाठी रस्ते, दळणवळणाच्या सोयीसुविधा, पर्यटकांसाठी विश्रामगृह, जीपीएस ट्रॅकिंग, पर्यटनवाढीतून स्थानिकांना रोजगार आदी बाबी युनोस्कोच्या पार्श्वभूमीवर करण्यात आल्या आहेत.